Beoordeling en advisering 2021

Stap 1: Indiening en ontvangst aanvraagformulier

• Gemeenten die over 2019 en/of 2020 geen vangnetuitkering hebben ontvangen, mogen gebruik maken van het basisverzoek.
• Gemeenten tot 5.000 inwoners mogen te allen tijde ook gebruik maken van het basisverzoek, ook indien zij over 2019 en/of 2020 wel een vangnetuitkering hebben ontvangen.
• Dit betreft het door de minister elektronisch vastgestelde modelaanvraagformulier, zoals beschikbaar is gesteld op de website van de TC. De commissie controleert of de juiste versie van het formulier wordt gebruikt (zie aanvraagprocedure). Let hierbij vooral op bij herinrichting en fusie (zie ook aanvraagprocedure en veelgestelde vragen)
• Dat betekent dat door het college op de hoofdvragen (die vet gedrukt staan in het aanvraagformulier) een antwoord is gegeven. In geval van een niet compleet ingevuld aanvraagformulier wordt het college alsnog in de gelegenheid gesteld e.e.a. aan te vullen. Deze aanvulling kan alleen betrekking hebben op informatie waarmee het college akkoord is gegaan en de gemeenteraad eerder heeft ingestemd.

• Een door een WGR-verband ingediend verzoek is niet rechtsgeldig, waarbij de TC geen bevoegdheid heeft om hiervan af te wijken.
• De commissie beoordeelt of de aanvraag door het juiste gezag wordt aangevraagd. Let hierbij vooral op bij herinrichting en fusie (zie ook aanvraagprocedure en veelgestelde vragen).
• In geval van een niet compleet ingevuld aanvraagformulier wordt de gemeente alsnog in de gelegenheid gesteld e.e.a. aan te vullen. Deze aanvulling kan alleen betrekking hebben op informatie waarmee het college akkoord is gegaan en de gemeenteraad eerder heeft ingestemd.
   

• Het verzoek is door de TC ontvangen indien het verzoek middels het webformulier van de website van de TC is ingediend.
• Er is sprake van een fatale termijn, waarbij de TC geen bevoegdheid heeft om hiervan af te wijken.
• Na indiening via de website ontvangt de gemeente een automatische ontvangstbevestiging met de door de gemeente ingediende informatie.
• In geval van een niet compleet ingevuld aanvraagformulier wordt de gemeente alsnog in de gelegenheid gesteld e.e.a. aan te vullen. Deze aanvulling kan alleen betrekking hebben op informatie waarmee het college akkoord is gegaan en de gemeenteraad eerder heeft ingestemd.
• In geval van ICT-problemen wordt de gemeente verzocht dit tijdig te signaleren bij het secretariaat van de commissie. ICT-problemen vallen niet onder overmacht.

Stap 2: Financiële voorwaarden verzoek

Conform artikel 10, eerste lid, onderdeel c, BPw, moet de TC de door de accountant gerapporteerde  fouten en onzekerheden, conform artikel 1, onderdeel l, BPw, in mindering brengen op de netto lasten zoals die blijken uit de SiSa-verantwoording.

Ten aanzien van de bepaling van de onrechtmatige bestedingen is er een wijziging opgetreden bij de VU 2021 ten opzichte van eerdere VU-jaren. De ondergrens voor gemeenten met lasten van meer dan 1.000.000 euro, waarbij zij onrechtmatigheden moeten rapporteren, bedraagt 125.000 euro, of, als de lasten meer zijn dan 1.000.000 euro, 1 procent van de lasten van de gebundelde uitkering. Voor gemeenten met lasten lager dan of gelijk aan 1.000.000 euro, blijft de regel ongewijzigd. Voorheen, tot en met de VU 2020, gold alleen een absolute ondergrens (van 125.000 euro) waarbij onrechtmatige bestedingen gerapporteerd moesten worden. Naast deze absolute ondergrens is er nu dus een relatieve (percentuele) ondergrens van 1 procent bijgekomen, voor gemeenten met lasten die meer dan 1.000.000 euro bedragen.
 

Stap 3: Onderdelen aanvraagformulier

A3.a
Is er een verklaring van het college dat er maatregelen zijn getroffen om te komen tot tekortreductie?
(art. 10, eerste lid, onderdeel d, BPw)

• De verklaring van het college omvat een toelichting zoals aangegeven in het modelaanvraagformulier (onderdelen A, B en C).
• Bij D volgt ondertekening. Alle onderdelen moeten worden ingevuld (art. 10, eerste lid, onderdeel e, BPw) (zie aanvraagformulier basisverzoek).

Algemeen

• Indien de TC niet kan vaststellen dat de toelichting op de verklaring voldoet aan de gestelde vereisten, stelt de TC de gemeente binnen een vast te stellen periode in de gelegenheid haar verzoek aan te vullen met een toelichting op het voor de TC ontbrekende vereiste.
• De commissie voert geen inhoudelijke toets uit. Deze is voorbehouden aan het lokaal bestuur. Dat wil zeggen dat de commissie geen oordeel velt over de inhoudelijke kwaliteit of de uitgebreidheid van de analyse, de maatregelen of de reductie van het tekort.
• De verklaring van het college dient een toelichting te omvatten, zoals aangegeven is in het modelaanvraagformulier (onderdelen A, B en C van het basisverzoek).
• De commissie toetst op de volledigheid en juistheid van het antwoord van de gemeente en stelt vast aan de hand van de in het modelaanvraagformulier (basis verzoek) gestelde vragen of met de toelichting op de onderdelen (A, B, C) antwoord wordt gegeven op de gestelde vraag. De vraagstelling start met een hoofdvraag die in alle gevallen beantwoord moet worden. Aan het eind van het aanvraagformulier staan suggesties, die facultatief van aard zijn. In de toelichting staat informatie die bedoeld is ter verduidelijking van de hoofdvraag. De commissie beoordeelt het beantwoorden van de hoofdvraag. Het ontbreken van een antwoord op de hoofdvraag leidt tot een negatief advies.

De commissie gaat na of in de analyse de nadruk wordt gelegd op factoren die door het college kunnen worden beïnvloed.

• Onder maatregelen worden maatregelen verstaan die binnen de eigen invloedsfeer van de gemeente kunnen worden uitgevoerd. Dat betekent dat maatregelen gerelateerd aan het verdeelmodel, het macrotekort et cetera, in het kader van de beoordeling, niet als een dergelijke maatregel door de commissie worden aangemerkt.
• Onder een maatregel wordt verstaan: een besluit over hoe iets wordt opgelost of veranderd.
• Onder het treffen van een maatregel wordt verstaan dat het besluit is genomen door het college en waarvan de uitvoering in gang is gezet voor het tijdstip van indiening van de aanvraag.
• Van het college wordt verwacht om te analyseren wat de oorzaken zijn van het tekort, wat hieraan inmiddels is gedaan en wat hiervan de effecten per jaar zijn. En vervolgens of het in dat licht, al dan niet nodig is om tot extra maatregelen te komen om het tekort verder te reduceren.
• Die afweging is aan het lokaal bestuur. Het college dient wel de gemeenteraad inzicht te verschaffen over deze afweging. Deze afweging dient dan ook in dit onderdeel te worden beschreven
• Er wordt gesproken van een bijdrage leveren aan de reductie van het tekort, omdat meerdere factoren van invloed kunnen zijn op de hoogte van het tekort.

De commissie stelt vast of het college inzichtelijk heeft gemaakt, in de door het college gegeven toelichting, dat de maatregelen beogen een bijdrage te leveren aan het verder reduceren van het tekort.
Dit betekent onder meer het volgende: 

• Het college kan een inschatting van het beoogde effect geven, waarbij zoveel mogelijk kwantitatief en als dat niet mogelijk is kwalitatief inzichtelijk wordt gemaakt dat er een reductie van het tekort optreedt.
• De toetsingscommissie geeft geen oordeel over de mate van effectiviteit van de maatregelen. De toetsingscommissie beoordeelt of een antwoord wordt gegeven op de hoofdvraag (vetgedrukt) van het modelaanvraagformulier.
• Bij deze vraag wordt verwacht dat het college inzichtelijk maakt dat het maatregelen treft waarmee het college beoogt/verwacht dat deze bijdragen aan een reductie van het tekort.

Bij D volgt ondertekening.

• Een verzoek tot vangnetuitkering dient door het college van burgemeester en wethouders te worden ingediend, ook indien de uitvoering van de Participatiewet aan een samenwerkingsverband is overgedragen.
• De ondertekening geschiedt door burgemeester en secretaris.
• De toekenning van een vangnetuitkering gebeurt uitsluitend op basis van een verzoek van het college van burgemeester en wethouders van de tekortgemeente en nadat is vastgesteld dat aan alle geldende eisen wordt voldaan. Volgens artikel 8c van de Participatiewet, kan het indienen van een verzoek tot vangnetuitkering niet worden overgedragen aan het bestuur van een openbaar lichaam op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen.

Deel 1 Aanvraagformulier: Verklaring college bij een uitgebreid verzoek

A3.b

Verklaart het college dat het zowel interne als externe maatregelen heeft genomen om te komen tot verdere tekortreductie, als in één van de afgelopen twee jaren al een vangnetuitkering is ontvangen?
(art. 10, tweede lid, BPw)

• Omvat de verklaring van het college een toelichting zoals aangegeven in het modelaanvraagformulier (onderdelen A, B en C)
• Bij D volgt ondertekening.
• Alle onderdelen moeten worden ingevuld. (art. 10, eerste lid, onderdeel e, BPw) (zie aanvraagformulier uitgebreid verzoek)

Algemeen

• Gemeenten die over 2019 en/of 2020 wel een vangnetuitkering hebben ontvangen, dienen gebruik te maken van het uitgebreid verzoek. 
• Echter, voor gemeenten tot 5.000 inwoners geldt een uitzondering. Gemeenten tot 5.000 inwoners mogen ook gebruik maken van het basisverzoek, ook indien zij over 2019 en/of 2020 wel een vangnetuitkering hebben ontvangen.
• Indien de TC niet kan vaststellen dat de toelichting op de verklaring voldoet aan de daaraan gestelde vereisten, stelt de TC de gemeente binnen een vast te stellen periode in de gelegenheid haar verzoek aan te vullen met een toelichting op het voor de TC ontbrekende vereiste.
• De commissie voert geen inhoudelijke toets uit. Deze is voorbehouden aan het lokaal bestuur. Dat wil zeggen dat de commissie geen oordeel velt over de kwaliteit van de analyse, de maatregelen of de reductie van het tekort.
• De verklaring van het college dient een toelichting te omvatten, zoals aangegeven is in het modelaanvraagformulier (onderdelen A, B en C van het uitgebreide verzoek).
• De commissie toetst op de volledigheid en juistheid van het antwoord van de gemeente en stelt vast aan de hand van de in het modelaanvraagformulier (van het uitgebreide verzoek) gestelde vragen of met de toelichting op de onderdelen (A, B, C) antwoord wordt gegeven op de gestelde vraag. De vraagstelling start met een hoofdvraag die in alle gevallen beantwoord moet worden. Daaronder staan suggesties, die facultatief van aard zijn. In de toelichting staat informatie die bedoeld is ter verduidelijking van de hoofdvraag. De commissie beoordeelt of het college antwoord heeft gegeven op de hoofdvraag. Het ontbreken van een antwoord op de hoofdvraag leidt tot een negatief advies.

A1. Analyse van de oorzaken van het tekort
 

• A1. In onderdeel A1 van de verklaring van het college wordt een analyse van de oorzaken van het tekort beschreven (zie onderdeel A1). Onder een analyse van de oorzaken van het tekort wordt verstaan: ‘een analyse van de ontwikkeling van de uitgaven en de oorzaken daarvan.’ De commissie gaat na of in de analyse de nadruk wordt gelegd op factoren die door het college kunnen worden beïnvloed. Een duidelijke analyse van oorzaken waarbij de analyse van de cijfers die de conclusies onderbouwen ook wordt getoond. En niet enkel de conclusies.

• A2. De mate van effectiviteit van maatregelen uit voorgaande jaren, kan eveneens van invloed zijn op de omvang van het tekort. De commissie gaat bij het onderdeel A2 na of een analyse is gegeven van het effect van maatregelen die zijn getroffen in voorgaande jaren.

• A3. De commissie gaat na of bij onderdeel A3 een beschrijving is gegeven van de gehanteerde bronnen die bij de analyses gebruikt zijn. Onder bronnen kan worden verstaan: gemeentelijke gegevens en analyses; gemeentelijke beleidsdocumenten waarin analyses zijn opgenomen; benchmarks van de gemeente in relatie tot andere gemeenten; de informatie en analyse uit de SEO-tool gebaseerd op de informatie uit het verdeelmodel; UWV-rapportages; onderzoeksrapporten et cetera.

B. Uitgevoerde maatregelen om het tekort te reduceren
Het college beschrijft in het modelaanvraagformulier welke (aanvullende) interne en externe maatregelen zijn getroffen om een bijdrage te leveren aan het verder reduceren van het tekort.

B1. Beschrijving getroffen interne maatregelen

Voor 2021 getroffen maatregelen, die dit jaar zijn voortgezet:

Maatregelen die na evaluatie niet meer worden voortgezet dit  jaar:

Maatregelen die nieuw zijn getroffen dit jaar:

B2. Beschrijving getroffen externe maatregelen

Per getroffen maatregel worden de volgende vragen beantwoord:
Naam van de maatregel, gevolgd door de antwoorden op de volgende drie vragen:

1.    Wat is (zijn) de externe bron(nen) (partij of ‘schriftelijke’ informatie) voor deze maatregel geweest?
2.    Welk inzicht bij de gemeente is gekregen door die externe partij of externe ‘schriftelijke’ informatie?
3.    Welke externe maatregel is getroffen naar aanleiding van de conclusie(s) uit deze consultatie?

Maatregelen die in voorgaande jaren zijn getroffenen en dit jaar zijn voortgezet

Maatregelen die na evaluatie niet meer worden voortgezet dit  jaar

Maatregelen die nieuw zijn getroffen dit jaar
 

Al eerder in het beoordelingskader (zie A3.a) is het volgende vereiste beschreven:

• Indien een gemeente over 2019 en/of 2020 al een vangnetuitkering heeft ontvangen, dan dient het college te verklaren zowel interne als externe maatregelen te hebben getroffen om te komen tot verdere tekortreductie. Deze gemeenten dienen een ‘uitgebreid verzoek’ in.
• Uitzondering op bovenstaand punt betreft gemeenten tot 5.000 inwoners. Deze gemeenten hoeven, indien zij over 2019 en/of over 2020 een verzoek om een vangnetuitkering hebben ingediend, niet te verklaren zowel interne als externe maatregelen te hebben getroffen. Deze categorie gemeenten mag te allen tijde een ‘basisverzoek’ indienen.
• In dit onderdeel van de verklaring van het college wordt beschreven  welke (aanvullende) interne (B1) en externe maatregelen (B2) zijn getroffen om een bijdrage te leveren aan de verdere tekortreductie. Bij B2 wordt beschreven hoe wat de wijze van de consultatie was van de externe partij of externe bron heeft geleid om te komen tot de getroffen externe maatregelen. In dit onderdeel van de verklaring van het college wordt beschreven  welke (aanvullende) interne (B1) en externe maatregelen (B2) zijn getroffen om een bijdrage te leveren aan de verdere tekortreductie. Bij B2 wordt beschreven hoe wat de wijze van de consultatie was van de externe partij of externe bron heeft geleid om te komen tot de getroffen externe maatregelen.De beantwoording van de drie vragen is noodzakelijk om duidelijk te maken dat hier sprake is van een externe maatregel en niet van een interne maatregel.
• De maatregelen worden onderscheiden naar bestaande, vervallen en nieuwe maatregelen.

En per onderdeel (interne c.q. externe maatregelen) zijn er drie sub kopjes gemaakt waaronder de maatregelen kunnen worden toegevoegd:

o    Voor 2021 getroffen maatregelen, die dit jaar zijn voortgezet;
o    Maatregelen die na evaluatie niet meer worden voortgezet dit  jaar;
o    Maatregelen die nieuw zijn getroffen dit jaar.

Voor de toelichting op de drie vragen, zie het modelaanvraagformulier VU 2021.

C1. De commissie stelt vast of het college inzichtelijk heeft gemaakt, in de door het college gegeven toelichting, dat de interne en externe maatregelen beogen een bijdrage te leveren aan het verder reduceren van het tekort (is het beoogde effect).

Dit betekent onder meer het volgende:

• Er wordt een beeld geschetst van het effect van de maatregelen. Het gaat hierbij om een inschatting van het beoogde effect.
• Er zijn meerdere factoren van invloed op de ontwikkeling van het tekort. Om die reden wordt gesproken van het leveren van een bijdrage aan het reduceren van het tekort.
• Van het college wordt verwacht dat het inzichtelijk maakt dat er met het nemen van de interne en externe maatregelen een bijdrage wordt geleverd aan het verder reduceren van dit tekort.
• Het tekort verder reduceren betekent dat het college inzichtelijk maakt dat zij maatregelen treft waarmee het college beoogt/verwacht dat deze bijdragen aan het verder reduceren van het tekort dan in voorgaande jaren. De commissie beoordeelt of dit inzicht wordt gegeven.
• Het is voldoende een inschatting te geven van het gezamenlijke beoogde effect of het beoogde effect per maatregel, waarbij bij voorkeur kwantitatief en als dat niet mogelijk is  kwalitatief aannemelijk wordt gemaakt dat er een reductie van het tekort zal optreden.
• Er hoeft geen onderscheid te worden gemaakt tussen beoogd effect van interne maatregelen en beoogd effect van externe maatregelen.
• De maatregelen kunnen worden getroffen vanaf het moment dat het tekort bekend is of dat men vanuit een prognose het tekort ziet aankomen, tot uiterlijk voor de datum van inlevering van het verzoek (het verzoek zelf dient uiterlijk 15 augustus 2022 door de commissie te worden ontvangen).
• De toetsingscommissie geeft geen oordeel over de mate van effectiviteit van de maatregelen.

C2. Het effect van de maatregel wordt zoveel mogelijk gekwantificeerd (C1). In bepaalde gevallen is het kwantificeren van het effect van maatregelen slecht of niet mogelijk. In die gevallen  wordt kort toegelicht waarom alleen een kwalificering van het effect van de maatregel mogelijk is (C2).

Deze vraag hangt samen met de vraag naar monitoring en de evaluatie van de effecten.

C3. De wijze waarop het effect van de maatregelen wordt gemonitord
 

C3. De commissie beoordeelt of er wordt aangegeven op welke wijze het effect van de maatregelen zal worden gemonitord. Aan de wijze van monitoring worden geen verdere eisen gesteld, behalve dat de wijze van monitoring beschreven wordt onder vraag C2. Het is dus aan het college en de gemeenteraad hoe de monitoring precies wordt ingericht.

Onder monitoring wordt verstaan het volgen van de resultaten van de getroffen maatregelen in relatie tot de verwachte opbrengsten, zodat op grond van deze informatie bijstelling van het beleid en de uitvoering van maatregelen mogelijk is. De monitoring kan fijnmazig per maatregel of per totaalpakket van maatregelen worden uitgevoerd.

Bij D volgt ondertekening.

• Een verzoek tot vangnetuitkering dient door het college van burgemeester en wethouders te worden ingediend, ook indien de uitvoering van de Participatiewet aan een samenwerkingsverband is overgedragen.
• De toekenning van een vangnetuitkering gebeurt uitsluitend op basis van een verzoek van het college van burgemeester en wethouders van de tekortgemeente en nadat is vastgesteld dat aan alle geldende eisen wordt voldaan. Blijkens artikel 8c van de Participatiewet, kan het indienen van een verzoek tot vangnetuitkering niet worden overgedragen aan het bestuur van een openbaar lichaam op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen.
• De ondertekening geschiedt door burgemeester en secretaris.

Deel 2 Aanvraagformulier: Instemming gemeenteraad

• De commissie stelt vast of hieraan wordt voldaan door na te gaan of de voorzitter van de gemeenteraad heeft getekend voor de instemming van de gemeenteraad met de verklaring van het college (gedeelte 2 van het aanvraagformulier).
• De griffier functioneert hierbij als medeondertekenaar.
• Met de instemming van de gemeenteraad met de verklaring bevestigt de gemeenteraad dat het college inzicht heeft gegeven in de maatregelen die het heeft getroffen om het tekort (verder) te reduceren.
• De instemming heeft geen betrekking op het inhoudelijk oordeel dat de gemeenteraad eventueel over de maatregelen van het college heeft uitgesproken.

Stap 4: Bepaling netto lasten

Stap 5: Berekening vangnetuitkering

C. Advisering:

Stap 6: Totstandkoming van adviezen

C1
De TC adviseert de minister uiterlijk op 31 oktober 2022 over de te nemen beslissing.
(art. 15, derde lid, RPw)
 

De Minister beoordeelt op de volgende twee onderdelen voordat hij tot de beslissing komt.